Βασίλειος Παππάς, γαστρεντερολόγος
Το σύνδρομο του ευρέθιστου εντέρου είναι μια χρόνια, υποτροπιάζουσα λειτουργική διαταραχή του παχέος εντέρου. Λέγοντας λειτουργική διαταραχή εννοούμε μια καλοήθη δυσλειτουργία που δεν εγκυμονεί κινδύνους για την υγεία του ασθενούς, τα συμπτώματά της όμως επηρρεάζουν αρνητικά την ποιότητα της ζωής του.
Η επίπτωση της νόσου στις δυτικές κοινωνίες είναι αρκετά υψηλή και η συχνότητά της διπλάσια στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες. Προσβάλλει κυρίως τις νεότερες ηλικίες και πιο συχνά τον αστικό πληθυσμό σε σύγκριση με τους κατοίκους της υπαίθρου.
Που οφείλεται;
Η αιτιοπαθογένεια του συνδρόμου παραμένει ασαφής. Εκλυτικοί παράγοντες που μπορούν να πυροδοτήσουν τα συμπτώματα είναι:
- Οι ψυχολογικές διαταραχές και το stress
- Διατροφικές ουσίες – φάρμακα
- Φλεγμονές και λοιμώξεις του πεπτικού συστήματος
- Ορμονικές διαταραχές
- Αλλαγές εποχών
Σε αρκετούς ασθενείς έχουν παρατηρηθεί διαταραχές της κινητικότητας του πεπτικού συστήματος και αυξημένη ευαισθησία του εντέρου σε ερεθίσματα που είναι καλά ανεκτά απο υγιή άτομα.
Επιπλέον σημαντικό ποσοστό των ασθενών παρουσιάζουν υπερανάπτυξη μικροβίων στο εντερικό υγρό του λεπτού εντέρου (βακτηριακή υπερανάπτυξη) και τροφική δυσανεξία από ατελή απορρόφηση υδατανθράκων (λακτόζη, φρουκτόζη, σορβιτόλη), γεγονός που επιδεινώνει τα συμπτώματά τους.
Ποιά είναι τα συμπτώματα του συνδρόμου και πως τίθεται η διάγνωση;
Η διάγνωση της νόσου τεκμηριώνεται με την ανεύρεση των διαγνωστικών κριτηριων που έχουν θεσπιστεί διεθνώς για το ευερέθιστο έντερο (κριτήρια της Ρώμης IV).
Πρέπει όμως να τονιστεί ότι τα κριτήρια αυτά είναι ιδιάιτερα αυστηρά. Στην καθημερινή κλινική πρακτική για τη διάγνωση αρκεί το ιστορικό κοιλιακού πόνου και διαταραχών των κενώσεων (διάρροια ή δυσκοιλιότητα ή εναλλαγές αυτών), που χρονολογούνται από μακρού, και έχοντας ίσως αποκλείσει την πιθανότητα κοιλιοκάκης στους ασθενείς με διάρροια. Πολλοί ασθενείς αναφέρουν επίσης μετεωρισμό (φούσκωμα στην κοιλιά) και συμπτώματα εκτός του πεπτικού (κεφαλαλγίες, ζάλη, αίσθημα παλμών).
Η παρουσία, όμως, συμπτωμάτων συναγερμού (απώλεια βάρους, ανορεξία, σιδηροπενική αναιμία, αιμορραγία, κληρονομικό ιστορικό καρκίνου παχέος εντέρου, έναρξη των συμπτωμάτων σε ηλικία άνω των 50) επιβάλλει τον περαιτέρω ενδελεχή αιματολογικό, ενδοσκοπικό και απεικονιστικό έλεγχο του ασθενούς.
Είναι πιθανό τα συμπτώμα να οφείλονται σε τροφική δυσανεξία και όχι στο ευερέθιστο έντερο; Και πως μπορεί αυτό να τεκμηριωθεί;
Τα κοιλιακά συμμπώματα που οφείλονται στην ατελή απορρόφηση υδατανθράκων της τροφής (λακτόζη, φρουκτόζη,σορβιτόλη) δεν διαφέρουν από εκείνα του ευερέθιστου εντέρου. Οι υδατάνθρακες αυτοί μεταβολίζονται από τη χλωρίδα του παχέος ή του λεπτού εντέρου (σε παθολογικές καταστάσεις) και παράγονται αέρια, μεταξύ των οποίων και υδρογόνο.
| Υδατάνδρακες που απορροφούνται ατελώς απο το λεπτό έντερο
Λακτόζη: γάλα, σοκολάτα, παγωτά, γιαούρτι Φρουκτόζη: μέλι, μήλα, αχλάδια, εσπεριδοειδή, δίαιτα διαβητικών, γλυκίσματα, αναψυκτικά Σορβιτόλη: μηλα, δαμάσκηνα, κεράσια, γλυκίσματα, διάιτα διαβητικών Άμυλο: δημητριακά, όσπρια, πατάτες |
Με το test αναπνοης υδρογόνου (μέτρηση εκπνεόμενου υδρογόνου), μπορεί να διαγνωσθεί με χρήση ειδικού εξοπλισμού και μη επεμβατικά η δυσανεξία και η βακτηριακη υπερανάπτυξη λεπτού εντέρου.
Ποιές είναι οι διατροφικές επιλογές στο σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου;
Το διαιτολόγιο των ασθενών πρέπει να προσαρμόζεται στα συμπτώματα και στις ιδιαιτερότητες του κάθε ασθενούς και απαιτει στενή συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό. Η δίαιτα φτωχή σε συγκεκριμένους υδατάνθρακες (FODMAPs), φαίνεται να έχει ευεργετικά αποτελέματα σε σημαντικό αριθμό ασθενών και κερδίζει έδαφος τα τελευταία χρόνια.
Σε κάθε περίπτωση η διατροφή των ασθενών αυτών πρέπει να είναι ισορροπημένη, χωρίς υπερβολές και χωρίς αποκλεισμό ολόκληρων διατροφικών ομάδων (φρούτα, λαχανικά, δημητριακα), που συνήθως οδηγεί σε επιδείνωση των συμπτωμάτων.
Ποιοί ασθενείς θα χρειαστούν φαρμακευτική αγωγή;
Η φαρμακευτική αγωγή συνήθως συνδυάζεται με τις διατροφικές οδηγίες και περιλαμβάνει τη χορήγηση σπασμολυτικών και ορισμένων προβιοτικών. Ορισμένες, τέλος, κατηγορίες αντικαταθλιπτικών φαρμάκων έχουν δοκιμαστεί επιτυχώς σε ασθενείς με συνοδές συναισθηματικές διαταραχές.
