Της Δέσποινας Αλμασίδου – Ζαφειρίου
Ειδικός Ιατρός Πνευμονολόγος – Φυματιολόγος
Ο καρκίνος του πνεύμονα αποτελεί μια από τις κύριες αιτίες θανάτου σε όλο τον κόσμο. Η καπνιστική συνήθεια είναι πλέον δεδομένη, ως αιτία αύξησης του κινδύνου εμφάνισης βρογχογενούς καρκίνου.
Ο επαγγελματικός καρκίνος έχει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά : 1) Εμφανίζεται σε νεώτερη σχετικά ηλικία 2) Υπάρχει μακρά λανθάνουσα περίοδος από την αρχική έκθεση στο καρκινογόνο μέχρι την εμφάνιση του καρκίνου και 3) Υπάρχει ιστορικό συνεχούς ή περιοδικής έκθεσης σε ουσία με καρκινογόνο δράση.
Οι επαγγελματικοί παράγοντες που σχετίζονται με πνευμονικό καρκίνο είναι : Γνωστά καρκινογόνα: αρσενικό, αμίαντος, ουράνιο και ραδόνιο, χλωρομεθυλαιθέρες, χρώμιο, νικέλιο και παράγωγα, πολυκυκλικές αρωματικές ενώσεις, χλωριούχο βινύλιο. Πιθανά καρκινογόνα: ακρυλονιτρίλιο, βηρύλλιο, κάδμιο, φορμαλδεϋδη. Δυνητικά καρκινογόνα: ακεταλδεϋδη, συνθετικές ίνες, διοξείδιο του πυριτίου, αέρια συγκόλλησης μετάλλων.
Ο αμίαντος, ιδίως χρυσοτίλης και κροκιδολίτης, προκαλεί αμιάντωση, μεσοθηλίωμα και καρκίνο του πνεύμονα. Επαγγέλματα υψηλού κινδύνου είναι: οικοδομικές και μονωτικές εργασίες, κατασκευαστές σωληνώσεων και ηλεκτρικών γραμμών, υδραυλικοί, εργαζόμενοι σε ναυπηγεία, σε σιδηροδρόμους, σε εργασίες κατεδάφισης κλπ.
Το αρσενικό υπάρχει σε χυτήρια χαλκού και μολύβδου και στα αρσενικά παράγωγα για την παρασκευή εντομοκτόνων, ζιζανιοκτόνων, φυτοφαρμάκων, συντηρητικών ξύλου, υάλου και φαρμακευτικών προϊόντων. Υπάρχει συνεργική δράση μεταξύ έκθεσης σε αρσενικό και καπνίσματος για ανάπτυξη πνευμονικού καρκίνου. Το χρώμιο χρησιμοποιείται ευρέως στα ανοξείδωτα, θερμοανθεκτικά υλικά, χρώματα, επιστρώσεις μετάλλων, στη βυρσοδεψία κ.ά. Τα προϊόντα εξασθενούς χρωμίου έχουν τη μεγαλύτερη καρκινογόνο δράση. Το νικέλιο έχει ευρεία χρήση στην παραγωγή ανοξείδωτων εργαλείων, ηλεκτροδίων μπαταριών, μπαταριών καδμίου, νομισμάτων, χρωμάτων κ.ά. Υπάρχει πολλαπλασιαστική συνέργεια καπνίσματος και έκθεσης. Επαγγελματική έκθεση σε πολυκυκλικές αρωματικές ενώσεις υπάρχει στην παραγωγή αλουμινίου, χυτήρια σιδήρου και χάλυβα, παραγωγή κωκ, στην αεροποίηση του άνθρακα, σε χώρους με ανθρακόπισσα, ασφαλτόπισσα, καπνούς και ατμούς από καύση πετρελαίου κ.ά.
Η ανάπτυξη καρκίνου στους εργαζόμενους σχετίζεται με τη διάρκεια έκθεσης και το χώρο εργασίας. Το ουράνιο χρησιμοποιείται κυρίως για ατομική ενέργεια αλλά και στην κεραμική και χημική βιομηχανία. Στα υπόγεια μεταλλεία ουρανίου παράγεται ένα αδρανές αέριο, το ραδόνιο, παραγόμενο είτε από το ουράνιο είτε από επιμολυσμένο νερό. Το κάπνισμα δρα συνεργικά στην ανάπτυξη καρκίνου, εξαρτάται όμως περισσότερο από την ηλικία του εργαζόμενου και τη δόση της ακτινοβολίας.
Η πρόληψη του επαγγελματικού πνευμονικού καρκίνου περιλαμβάνει: 1) περιορισμό ή μείωση της έκθεσης 2) τη διακοπή καπνίσματος 3) τον περιοδικό έλεγχο των εργαζομένων και 4) τη χημειοπροφύλαξη.
Είναι επιβεβλημένο οι εργαζόμενοι να φέρουν ειδικές προστατευτικές μάσκες και ειδικά ενδύματα, οι δε χώροι εργασίας να αερίζονται με συστήματα τεχνητού αερισμού και ανανέωσης του αέρα.
Η Ε.Ε. αποφάσισε την πλήρη απαγόρευση εμπορίας και χρήσης όλων των τύπων αμιάντου (ιδίως το χρυσοτίλη). Οι εργάτες σε ορυχεία ουρανίου πρέπει να εργάζονται με διακοπή μετά βραχεία περίοδο εργασίας και να γίνεται μέτρηση του ουρανίου στα ούρα.
