Γεώργιος Ράπτης, Ιατρός Μικροβιολόγος – Βιοπαθολόγος
Ο ιός HPV είναι ένας ιός με DNA ως γενετικό υλικό που μολύνει το δέρμα και τις βλεννογόνους μεμβράνες στον άνθρωπο. Υπάρχουν περισσότεροι από 200 τύποι του ιού, εκ των οποίων περίπου 40 έχουν συσχετισθεί με το γεννητικό σύστημα. Δεκαπέντε από αυτούς θεωρούνται υψηλού κινδύνου για καρκινογένεση και σχετίζονται με καρκίνο του τραχήλου, του κόλπου, του αιδοίου και του πρωκτού. Από τους τύπους υψηλού κινδύνου ο HPV16 είναι υπεύθυνος περίπου για το 50% των περιπτώσεων καρκίνου του τραχήλου σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ οι HPV16 και HPV18 μαζί είναι υπεύθυνοι παγκοσμίως για περίπου 70% των περιπτώσεων καρκίνου του τραχήλου, ενώ στην Ευρώπη για το 85%. Από τους τύπους χαμηλού κινδύνου οι HPV6 και HPV11 σχετίζονται με κάποιες χαμηλού βαθμού δυσπλασίες του τραχήλου και σε ποσοστό 90% με τα θηλώματα του γεννητικού συστήματος (οξυτενή κονδυλώματα).
Πως μεταδίδεται ο ιός HPV;
Ο ιός HPV μεταδίδεται κυρίως με τη σεξουαλική επαφή και απαιτείται άμεση τριβή με δέρμα η βλεννογόνο που φέρει αλλοιώσεις από τον ιό. Η απλή μεταφορά του ιού από άτομο σε άτομο, χωρίς να υπάρχει τριβή, δεν είναι ικανή να ξεκινήσει λοίμωξη. Η πλειονότητα των ενηλίκων (50-70%) είναι μολυσμένοι κάποια στιγμή στη ζωή τους. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων ο HPV εξαλείφεται από τον οργανισμό. Σε μια, όμως, ομάδα γυναικών η HPV λοίμωξη, αν δε διαγνωστεί έγκαιρα, θα καταλήξει σε μια βλάβη χαμηλού βαθμού (CIN1) ή υψηλού βαθμού (CIN2 ή CIN3) ή σε καρκίνο του τραχήλου.
Τι προβλήματα δημιουργεί ο ιός HPV;
Οι γεννητικοί τύποι των HPV παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον επειδή έχουν συνδεθεί αιτιολογικά με σημαντικά νοσήματα στον άνθρωπο (κονδυλώματα και καρκίνους). Στις γυναίκες, ο ιός HPV σχετίζεται με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και σπανιότερα του αιδοίου, του κόλπου και του πρωκτού.
Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ένας καρκίνος των νέων γυναικών. Στην Ευρώπη, αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου μετά τον καρκίνο του μαστού σε γυναίκες ηλικίας 15-44 ετών. Στην Ευρώπη, 40 νέες γυναίκες πεθαίνουν καθημερινά από την ασθένεια. Συνήθως, απαιτούνται δεκαετίες για να εξελιχθούν οι βλάβες από την HPV λοίμωξη σε διηθητικό καρκίνο. Έτσι, είναι φανερό σε όλους πόσο μεγάλη αξία έχει η πρόληψη, δεδομένου ότι δεν υπάρχουν συμπτώματα. Ο ασυμπτωματικός έλεγχος (screening) του τραχήλου είναι πολύ σημαντικός για την πρώιμη ανίχνευση των βλαβών και του καρκίνου. Ο στόχος του screening με το τεστ Παπανικολάου και την ανίχνευση του γενετικού υλικού (DNA) του ιού HPV είναι η ανίχνευση και αφαίρεση βλαβών υψηλού βαθμού, πριν αυτές εξελιχθούν σε καρκίνο του τραχήλου.
Στους άνδρες, ο ιός μπορεί να προκαλέσει μικρές αλλοιώσεις στο πέος, κονδυλώματα και σπανιότερα προκαρκινικές αλλοιώσεις στο πέος και τον πρωκτό. Ο καρκίνος του πέους είναι εξαιρετικά σπάνιος. Ποσοστό 90% των καρκίνων του πρωκτού αποδίδονται στον ιό HPV.
Υπάρχει θεραπεία για τον ιό HPV;
Δεν υπάρχει κάποια θεραπεία για τον ιό HPV, με την έννοια ότι δεν υπάρχει κάποιο φάρμακο που να καταστρέφει τον ίδιο τον ιό. Η λεγόμενη θεραπεία περιλαμβάνει καταστροφή του ιστού που έχει τη βλάβη. Ο ιός παραμένει στα επιθήλια του γεννητικού συστήματος για μεγάλο χρονικό διάστημα ή ακόμη και για πάντα. Οι υποτροπές των αλλοιώσεων είναι λίγες αν οι ασθενείς παρακολουθούνται συνεχώς.
Υπάρχει εμβόλιο για τον ιό HPV;
Η πιστοποίηση της συσχέτισης μεταξύ του ιού HPV και του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας οδήγησε στην προσπάθεια παρασκευής εμβολίου εναντίον του ιού. Τα εμβόλια που παρασκευάστηκαν μέχρι στιγμής δεν προφυλάσσουν από όλα τα στελέχη του ιού, αλλά από τα στελέχη υψηλού κινδύνου HPV16 και HPV18 και από τα στελέχη χαμηλού κινδύνου HPV6 και HPV11. Πριν από τον εμβολιασμό, οι γυναίκες θα πρέπει να ελέγχονται με το HPV DNA τεστ. Επειδή, όμως, τα εμβόλια δεν μπορούν να προστατεύσουν από όλα τα στελέχη του ιού, ο έλεγχος ασυμπτωματικών γυναικών με το Παπ τεστ θα πρέπει να συνεχίσει να υφίσταται.
