Ζιούλη Ελεονώρα, Χειρούργος Οφθαλμίατρος
Έχει αναφερθεί ότι καταστάσεις ξηροφθαλμίας παρακινούν έναν στους τέσσερις ασθενείς να επισκεφθεί τον οφθαλμίατρο. Ξηροφθαλμία μπορεί να προκληθεί από μεγάλη ποικιλία ανώμαλων λειτουργιών. Μία από αυτές, το σύνδρομο Sjogren, μπορεί να είναι πιο κοινή και από την αρθρίτιδα. Ο εντοπισμός του προβλήματος, ο προσδιορισμός της αιτίας και η αντιμετώπιση της ξηροφθαλμίας αποτελούν σημαντικό κεφάλαιο στην υγεία του οφθαλμού.
Τα συμπτώματα των ασθενών μπορεί να είναι οι πλέον σημαντικές πληροφορίες για τη διάγνωση των ήπιων η πρώιμων καταστάσεων ξηροφθαλμίας. Η ανωτέρω κατάσταση συχνά περιγράφεται από τον ασθενή σαν ένα αίσθημα ξηρότητας, άλγους, καύσου και τσουξίματος ή σαν ύπαρξη αμυχής και άμμου στο μάτι. Φωτοφοβία και επιδείνωση της όρασης συχνά αναφέρονται από άτομα με ξηρό μάτι. Το πρωί τα βλέφαρα ανοίγουν δύσκολα εξαιτίας της υπερβολικής βλέννης. Τα συμπτώματα συχνά χειροτερεύουν κατά τη διάρκεια της ημέρας. Χαμηλές θερμοκρασίες, έλλειψη υγρασίας, ρεύματα, αέρας, καπνός και κλιματισμός επιδεινώνουν την κατάσταση. Σε ξηροφθαλμικούς ασθενείς, υπάρχει μικρή ποσότητα δακρύων κάτω από φυσιολογικές συνθήκες, αλλά παραδόξως παρατηρείται υπερβολική ποσότητα ύδατος σε αντανακλαστικό δάκρυσμα. Με άλλα λόγια ένα «υγρό μάτι» μπορεί να είναι ένδειξη ξηρού ματιού, το οποίο δακρύζει αντανακλαστικά λόγω δυσανεξίας.
Το σύνδρομο Sjogren, ρευματικές παθήσεις, σαρκοείδωση, λευχαιμία, λέμφωμα είναι μερικές από τις παθήσεις στις οποίες εμφανίζεται. Επίσης παρατηρείται ξηροφθαλμία μετά από τραύματα του βολβού με τάση ουλοποίησης, χημικά εγκαύματα και σε φλεγμονές του δακρυικού αδένα. Η μειβομιανή κερατοεπιπεφυκίτιδα, η ανεπάρκεια βιταμίνης Α και η χρόνια χρήση φακών επαφής συντελούν στην εμφάνιση του ξηρού ματιού. Φάρμακα όπως αγχολυτικά, αντιισταμινικά, βήτα αδρενεργικοί αναστολείς, αντισυλληπτικά ελαττώνουν το υδάτινο στοιχείο των δακρύων προκαλώντας ξηρότητα.
H χρήση φλουορεσκείνης ,το Schirmer’s test, η χρώση Rose Bengal και ο χρόνος διάσπασης της δακρυικής στοιβαδας είναι σημαντικά διαγνωστικά τέστ για τον εντοπισμό της ξηροφθαλμίας.
Η απόφαση της θεραπείας πρέπει να βασίζεται στην παθοφυσιολογία και διάγνωση κάθε ασθενή, λαμβάνοντας υπόψιν τρείς βασικούς στόχους. Πρώτος στόχος είναι να προσδιοριστεί και να περιοριστεί η εξέλιξη του αιτίου που το προκαλεί. Δεύτερος στόχος είναι να προστατευθεί η οφθαλμική επιφάνεια και τρίτος στόχος να περιοριστεί σημαντικά η δυσανεξία του ασθενή.
Η διόρθωση ανατομικής ανωμαλίας αν υπάρχει (εντρόπιο-εκτρόπιο-λαγόφθαλμος), η διατήρηση των υπαρκτών δακρύων (με ελάττωση της εξάτμισης του δακρυικού φίλμ φορώντας προστατευτικά γυαλιά ή με διατήρηση της υγρασίας κάνοντας απόφραξη του δακρυικού πόρου), η θεραπεία της σχετικής ασθένειας και η χορήγηση υποκατάστατων δακρύων συντελούν στην αντιμετώπιση του ανωτέρω συνδρόμου.