Γράφει η Ευτυχία Τούλιου MD, FEBOphth, χειρουργός Οφθαλμίατρος
Ο μοντέρνος τρόπος ζωής της νέας γενιάς με πληθώρα ειδών ανάγνωσης και οι απαιτήσεις να γινόμαστε όλο και πιο εξειδικευμένοι γνώστες κάποιου αντικειμένου, ωθούν τα σημερινά παιδιά και εφήβους στην πολύωρη ενασχόληση με βιβλία, ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων, tablets, smartphones ενώ διευκολύνονται πλέον με το πάτημα ενός κουμπιού σε κλάσματα δευτερολέπτου η πρόσβαση σε απίστευτο όγκο πληροφοριών . Από την άλλη, και η ίδια η ψυχαγωγία των παιδιών και εφήβων βασίζεται σε μέγιστο βαθμό σε σχέση με παλαιότερα σε μία κοντινή φωτεινή οθόνη. Ο συνδυασμός αυτός έχει σαν αποτέλεσμα οι ώρες της εξωτερικής δραστηριότητας να ελαχιστοποιούνται.
Την ίδια στιγμή όλο και περισσότερα παιδιά φτάνουν στα οφθαλμολογικά ιατρεία με συμπτώματα θολής όρασης μακριά. Η μυωπία στο δυτικό πληθυσμό φαίνεται να παίρνει επιδημικές διαστάσεις σε σχέση με παλαιότερα.
Αποτέλεσμα του τρόπου ζωής
Για πολλά χρόνια οι επιστήμονες πίστευαν ότι η αιτία της μυωπίας είναι καθαρά γονιδιακή. Μάλιστα μέχρι σήμερα έχουν εντοπιστεί πάνω από 100 γενετικοί τόποι στο ανθρώπινο γονιδίωμα που συνδέονται με τη μυωπία. Ομως, με το πέρασμα των ετών και τη συνέχιση των ερευνών διαπιστώθηκε ότι ίσως τελικά και ο τρόπος ζωής μας παίζει ρόλο στο αν και πόση μυωπία θα αποκτήσουμε. Συγκεκριμένα, έρευνες δεκαετιών διαπίστωσαν μία αύξηση της επίπτωσης της μυωπίας ανάλογη με το ποσοστό αστικοποίησης ενός πληθυσμού.
Σε αυτό το φαινόμενο επιχειρήθηκε να δοθεί μια επιστημονική εξήγηση:
Η ορμόνη ντοπαμίνη εκκρίνεται από τα κύτταρα του αμφιβληστροειδή ανάλογα με το πόσο αυτός εκτίθεται στο έντονο φως της ημέρας με συγκεκριμένο ρυθμό. Όταν τα μάτια μας συνηθίζουν να λειτουργούν σε συνθήκες χαμηλής έντασης τεχνητού φωτός, ο ρυθμός αυτός χάνεται, κάτι που μετά από έρευνες φαίνεται να συνοδεύεται από μία ανατομική επιμήκυνση του οφθαλμού. Αυτή η επιπλέον επιμήκυνση – πέρα από αυτή που προκύπτει από τα γονίδιά μας – οδηγεί σε μία θα λέγαμε «επίκτητη μυωπία».
Παράλληλα, η προσκόλληση των ματιών σε μία κοντινή οθόνη οδηγεί τα μάτια σε μια συνεχή μυική σύσπαση προκειμένου να εστιάσουν που προκαλεί μία επιπλέον «ψευδομυωπία» που αρχικά είναι περαστική, ενώ σε χρόνια βάση πολλοί επιστήμονες αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο ότι προκαλεί και μόνιμες ανατομικές μεταβολές στα μάτια μας.
Στα πλαίσια αυτής της διαπίστωσης έγιναν ανά τον κόσμο ποικίλες προσπάθειες πρόληψης αυτής της επίκτητης μυωπίας: Σε διάφορα σχολεία του κόσμου ενισχύθηκε η δραστηριότητα στον προαύλιο χώρο και απαγορεύτηκε η χρήση κινητών και tablet. Σε κάποια άλλα μάλιστα κατασκευάστηκαν αίθουσες με τοίχους αποκλειστικά από γυαλί ώστε να μεγιστοποιείται η έκθεση στο φυσικό ηλιακό φως. Ακόμα επιχειρήθηκαν και κολλύρια που ρυθμίζουν τη δράση της ντοπαμίνης στον αμφιβληστροειδή, ή ακόμα και οφθαλμικές μυικές ασκήσεις με στόχο την εξομοίωση της όρασης σε εξωτερικό χώρο …
Η έρευνα τρέχει συνεχώς και οι οφθαλμίατροι οφείλουν να είναι πάντα ενήμεροι ώστε να προσφέρουν τις πλέον επίκαιρες και εμπεριστατομένες συμβουλές σε μικρούς και μεγάλους ασθενείς. Σύμφωνα λοιπόν με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, ενθαρρύνουμε παιδιά και γονείς να μετριάσουν όσο είναι αυτό εφικτό την ενασχόληση με την κοντινή οθόνη ενος tablet ή smartphone σε συνθήκες χαμηλής έντασης τεχνητού φωτός εντός του σπιτιού, κατανοώντας βέβαια τις απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνίας που θέλει όλο και τελειότερους νέους επιστήμονες. Οι γονείς θα πρέπει όσο ποτέ να ενθαρρύνουν τα παιδιά τους από νωρίς να ασχολούνται με εξωτερικές δραστηριότητες (πχ. ομαδικά παιχνίδια, άθληση, επαφή με τη φύση, βόλτες), ώστε να μεγιστοποιηθεί η έκθεση στο φυσικό ηλιακό φως και να ελαχιστοποιηθεί η εξάρτηση από την οθόνη.
