Βασίλειος Παππάς, γαστρεντερολόγος
Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι το συχνότερο κακόηθες νεόπλασμα του πεπτικού συστήματος στην Ελλάδα και τον δυτικό κόσμο γενικότερα. Αποτελεί τον δεύτερο σε συχνότητα καρκίνο στις ΗΠΑ, όπου εκτιμάται ότι το 5% του πληθυσμού θα νοσήσει στη διάρκεια του βίου του. Στη χώρα μας προβλέπεται ότι τα νέα περιστατικά θα ξεπεράσουν τις 4000 το χρόνο στα αμέσως επόμενα χρόνια.
Που οφείλεται; Υπάρχουν
παράγοντες κινδύνου;
Στο 75% των περιπτώσεων αναπτύσσεται σε άτομα χωρίς οικογενειακό ιστορικό (σποραδικός καρκίνος, ομάδα χαμηλού κινδύνου). Σημαντικοί προδιαθεσικοί παράγοντες για αυτούς τους ασθενείς θεωρούνται: η ηλικία άνω των 50 ετών, το ανδρικό φύλο, η αυξημένη πρόσληψη λίπους, η κατανάλωση αλκοόλ, το κόκκινο και το επεξεργασμένο κρέας, η παχυσαρκία, το κάπνισμα και ελλιπής φυσική άσκηση.
Το 20% του πληθυσμού έχει θετικό οικογενειακό ιστορικό, δηλαδή τουλάχιστον ένα συγγενή πρώτου βαθμού με καρκίνο του παχέος εντέρου (ομάδα ενδιάμεσου κινδύνου).
Τέλος, στο 5% περίπου του πληθυσμού το οικογενειακό ιστορικό κατατάσσει τα άτομα αυτά είτε στην ομάδα του κληρονομικού μη πολυποδιασικού καρκίνου του παχέος εντέρου (Σύνδρομο Lynch) είτε στα σύνδρομα της οικογενούς πολυποδίασης (FAP, AFAP, MAP), τα οποία χαρακτηρίζονται από υψηλό κίνδυνο για την ανάπτυξη καρκίνου του παχέος εντέρου.
Οι πολύποδες του παχέος εντέρου
είναι προκαρκινικές βλάβες;
Όλοι οι καρκίνοι του παχέος εντέρου προέρχονται από αδενοματώδεις πολύποδες, εκτός από εκείνο που αναπτύσσεται σε ασθενείς με φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου (ελκώδης κολίτιδα, νόσος Crohn) και σύνδρομο Lynch. Υπολογίζεται ότι στην ηλικία των 50 ετών το 27% του πληθυσμού έχει αδενοματώσεις πολύποδες. Η συχνότητα της νόσου αυξάνει με την πάροδο της ηλικίας, ώστε στην ηλικία των 80 ετών το 50% του πληθυσμού να έχει πολύποδες στο παχύ έντερο.
Ποιά είναι τα συμπτώματα του καρκίνου του παχέος εντέρου;
Τα συμπτώματα της νόσου εξαρτώνται κυρίως από την εντόπιση και το μέγεθος του όγκου. Ο καρκίνος που εντοπίζεται στο εγγύτερο τμήμα του παχέος εντέρου (ανιόν,τυφλό) εκδηλώνεται συχνότερα με κοιλιακό πόνο και σιδηροπενική αναιμία λόγω της χρόνιας λανθάνουσας απώλειας αίματος που δεν γίνεται αντληπτή από τον ασθενή.
Ο καρκίνος του απώτερου τμήματος του παχέος εντέρου (σιγμοειδές, ορθό) προκαλεί ορατή αποβολή αίματος με τα κόπρανα, διαταραχές κενώσεων δυσκοιλιότητα, διάρροια) και αποφρακτικά φαινόμενα (κωλικοειδή άλγη, ειλεός).
Ποιές είναι οι μέθοδοι πρόληψης
και ανίχνευσης του καρκίνου;
Η ανάπτυξη καλόηθων αδενωμάτων στο παχύ έντερο, από τα πρώτα στάδια μέχρι την εξαλλαγή του σε καρκίνο, απαιτεί κατά κανόνα 7-10 χρόνια. Αυτό το μεγάλο χρονικό διάστημα επιτρέπει την ανεύρεσή τους σε πρώιμα στάδια και ευνοεί την ανάπτυξη προληπτικών προγραμμάτων επιτήρησης ασυμπτωματικών ασθενών.
Οι μέθοδοι πρόληψης και ανίχνευσης του καρκίνου είναι:
Α. Μέθοδοι πρόληψης: κολονοσκόπηση, αξονική κολονοσκόπηση, βαριούχος υποκλυσμός
Β. Μέθοδοι ανίχνευσης: δοκιμασίες ανίχνευσης αίματος στα κόπρανα, έλεγχος DNA κοπράνων.
Πρέπει όμως να τονιστεί ότι οι μέθοδοι πρόληψης είναι οι πρώτες που συνιστώνται και κυρίως η πλήρης κολονοσκόπηση, που αποτελεί την πλέον αξιόπιστη και ταυτόχρονα ασφαλή μέθοδο επιτήρησης.
Η κολονοσκόπηση προλαμβάνει και μειώνει τη θνητότητα από τον καρκίνο του παχέος εντέρου και τη συχνότητά του κατά 80%
Ποιές είναι οι νεότερες τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται σήμερα στην κολονοσκόπηση για την πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου;
Με την ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών στην κολονοσκόπηση (ενδοσκόπια υψηλής ευκρίνειας, ψηφιακή χρωμοενδοσκόπηση), βελτιώνονται ακόμη περισσότερο τα ποσοστά ανίχνευσης πολυπόδων.
Ειδικότερα, με την ψηφιακή χρωμοενδοσκόπηση είναι δυνατή η αξιολόγηση της δομής ορισμένων πολυπόδων και η ευκρινέστερη ανάδειξη των ανατομικών ορίων τους.
Ποιές είναι οι νεότερες οδηγίες πρόληψης και επιτήρησης του γενικού πληθυσμου για τον καρκίνο του παχές εντέρου;
Όλα τα ασυμπτωματικά άτομα χωρίς προδιαθεσικούς παράγοντες, ηλικίας άνω των 50 ετών πρέπει να υποβάλλονται σε κολονοσκόπηση. Επι αρνητικών ευρημάτων η εξέταση επαναλαμβάνεται σε 5-10 χρόνια. Τα άτομα σε συγγενή πρώτου βαθμού με ιστορικό διάγνωσης καρκίνου του παχέος εντέρου υποβάλονται σε κολονοσκοπηση στην ηλικία των 40 ετών ή 10 έτη πριν από την ηλικία διάγνωσης του καρκίνου στον συγγενή. Τέλος, οι συγγενείς ασθενών με σύνδρομα πολυποδίασης πρέπει να υποβάλονται σε κολονοσκόπηση από την εφηβεία τους.
